ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺻﻠﯽ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ
ﭘﯿﻤﺎﻥ ﺳﻼﻣﺘﯽ - ﺍﺳﺘﺎﺩ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮﻡ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮﺍﻥ
روزنامه شرق - 10 تیر 1395
ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺩﻟﺨﺮﺍﺵ ﻭﺍﮊﮔﻮﻧﯽ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﺣﺎﻣﻞ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﻭ ﮐﺸﺘﻪﺷﺪﻥ ٢٠ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻋﺰﯾﺰﺍﻥ، ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺳﻮﮊهﺍﯼ ﺧﺒﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﺎﺩﺕ ﮐﺮﺩهﺍیم. ﻧﮑﺘﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺎید ﺑﻪ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ، ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه ﻗﺎﺗﻞ ﻣﺮﻣﻮﺯﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻧﮕﺎه ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺁﮐﺎﺩﻣﯿﮏ ﺑﯿﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ، ﺍﺯ ﺩید ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻥ ﻭﻃﻨﯽ ﻣﻐﻔﻮﻝ ﻣﺎﻧﺪه ﻭ ﺁﻥ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎﺭﯼ ﺩﺭ "ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ" ﻣﺎﺳﺖ.
ﺍﻟﻒ- ﺣﺪﻭﺩ ٤٠ ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ یکی ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﯿﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺭﻭﺷﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺠﺰیهﻭﺗﺤﻠﯿﻞ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺗﺮﺍﻓﯿﮑﯽ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ، یکی ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﺣﻮﺯه ﺑﻮﺩه ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﻭﯼ "ﻣﺎﺗﺮیس ﻫﺎﺩﻭﻥ" ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪﯼ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﺮﻭﺯ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺗﺮﺍﻓﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺨﺶ ﺭﺍﻧﻨﺪه، ﺧﻮﺩﺭﻭ، ﺟﺎﺩه ﻭ ﻣﺤﯿﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻭﻝ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﮔﻮیا ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺍﻣﺎ ﻫﺎﺩﻭﻥ ﺩﺭ ﺣﻮﺯه ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺭﻭﯼ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ، ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﻭﺭﺯﺩ. ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻠﺘﯽ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﺍﻥ، ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺣﻮﺯه ﺗﺮﺍﻓﯿﮏ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭﻣﺎﻥ، ﺍﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻔﻠﺖ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ.
ﺏ- یکی ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺭﻭیکرﺩﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﯼ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎﺭ، ﻭﺍﮐﺎﻭﯼ ﺩﺍﻧﺶ، ﻧﮕﺮﺵ ﻭ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺜﺎﻝ، ﺍﮔﺮ ﺑﭙﺬﯾﺮیم ﻧﺤﻮه ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ، ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ ﺍﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺭﻓﺘﺎﺭﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﮐﺪﺍمیک ﺍﺯ ﺳﻄﻮﺡ ﺑﺎﻻ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺑﻪﺗﺎﺯﮔﯽ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭ ﺳﻮﺋﺪ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ "ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ" ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﯿﺪه ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﭘﺮﻭﮊهﻫﺎﯼ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽﺍﻻﺻﻞ ﺍﯾﻦ ﺍﺛﺮ ﺍﺳﺖ. ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺑﺎ ﮔﺮﻭهﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺍﺯ ﺫﯼﻧﻔﻌﺎﻥ ﺗﺮﺍﻓﯿﮑﯽ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﺎﮐﺴﯽ، ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﺣﻮﺯه ﺗﺮﺍﻓﯿﮏ، ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺑﯿﻤﻪ ﻭ ﻭﮐﻼ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ، ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺳﺎﯾﺮ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﻭ ﻣﻨﺘﺞ ﺍﺯ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻭﯾﮋه ﺳﻨﺖ ﻭ ﻣﺪﺭﻧﯿﺘﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ. ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ، ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺗﺮﺍﻓﯿﮑﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮﻣﯽﺷﻤﺮﺩ.
ﺝ- پنجشنبهﺷﺐ (ﺳﻮﻡ ﺗﯿﺮ ﻣﺎه)، ﺑﺨﺶ ﻭﯾﮋه ﺧﺒﺮﯼ ﺳﯿﻤﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﺣﺎﻣﻞ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﺑﻪ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺍﺟﺮﺍﺋﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﺋﺰ ﻧﮑﺎﺕ ﻣﻬﻤﯽ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺭﺋﯿﺲ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﭘﻠﯿﺲ ﺭﺍه ﮐﺸﻮﺭ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﻋﻠﺖ ﺍﺻﻠﯽ ﺍﯾﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﮐﺮﺩ، ﻣﺮﻭﺭ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﮑﺎﺕ ﻣﻄﺮﺡﺷﺪه ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺍینکه ﺭﺍﻧﻨﺪه ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺳﺮﺑﺎﺯ ﺳﺮ ﺷﯿﻔﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﮑﺮﺩه، ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮﺩ ﻧﮑﺎﺳﺘﻪ، ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮﻫﯿﻦ ﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اینکه ﮐﻤﮏﺭﺍﻧﻨﺪه ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺑﻮﺩهﺍﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻗﺪﺍﻣﯽ ﻧﮑﺮﺩهﺍﻧﺪ؛ اینکه ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﺑﻪﺟﺎﯼ ٤٠ ﻧﻔﺮ، ٥٣ ﻧﻔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ. اینکه ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﻣﺎ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﺍﺯ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ ﺩﯾﻮﺍﻧﻪﻭﺍﺭ ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﺳﮑﻮﺕ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ دیگر.
ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰﺍﻥ ﻣﺮﮒﻭﻣﯿﺮ ﺗﺮﺍﻓﯿﮑﯽ ﺟﺰﺀ ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﻭﻝ ﺩﻧﯿﺎﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺍﯾﻦﺑﺎﺭه ﺑﺎید ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮﺭ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺁﻓﺮیقایی ﻣﺒﺎﻫﺎﺕ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻭﺿﻊ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ... .
ﺁیا ﺑﻪﺭﺍﺳﺘﯽ ﻫﻤﻪ ﺍﯾﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﭼﯿﺰﯼ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ ﺍﺯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺮﺍﻓﯿﮑﯽ ﺟﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟
ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺎ ﻋﻨﺎیت ﺑﻪ ﺣﻮﺯه ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﺎﺗﺮیس ﻫﺎﺩﻭﻥ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡﺷﺪه ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭﻣﺎﻥ ﮐﻪ ﻣﺆید ﺍﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺗﺮﺍﻓﯿﮑﯽ ﻣﺎ ﺭیشهﻫﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺮﻭﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺩﻗﯿﻖﺗﺮ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺗﻠﺦ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ، ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺴﺒﺐ ﺍﺻﻠﯽ ﺍﯾﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻧﻪ ﺭﺍﻧﻨﺪه ﺧﺎﻃﯽ، ﺑﻠﮑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎﺭ ﺗﺮﺍﻓﯿﮑﯽ ﻣﺎﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻬﺎ ﺿﻤﻦ یاﺩﺁﻭﺭﯼ ﺍﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎ، ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ، ﻋﺎﺩﺍﺕ ﺟﻤﻌﯽ ﻭ... ﺗﮏﺗﮏ ﻣﺎﺳﺖ؛ ﻭ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍینکه ﻣﯽﺩﺍﻧﯿﻢ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﯿﺰ یکﺷﺒﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ، ﻗﺼﺪ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﺑﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﻋﻤﺪه ﺗﻘﺼﯿﺮ ﺑﻪ ﮔﺮﺩﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﯽ، ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﮐﻨﻢ. ﺗﺮﺩیدﯼ ﻧﯿﺴﺖ ﺭﺳﯿﺪﮔﯽ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻋﺎﻣﻼﻥ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺑﻪﻭﯾﮋه ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺯﻣﯿﻨﻪﺳﺎﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺠﺎیعی ﻣﯽﺷﻮﺩ، ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪه ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺁﺗﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻢ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﻨﻢ ﺩﺭ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻮﺍﺩﺛﯽ، ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﮕﯽ ﺟﺰﺀ ﻣﺘﻬﻤﺎﻥ ﻫﺴﺘﯿﻢ.
