یکهزار کشته رانندگی، تحفه نوروزی ایرانیان

دکتر پیمان سلامتی، استاد پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران 

روزنامه شرق - 28 اسفند 1395

در طی قرون وسطی در برخی از مناطق اروپا رسم بر آن بود که ساکنین خانه ها فضولات و ادرار خود را در ظرفهای خاصی جمع آوری کرده ، سپس آن را از پنجره به کوچه و خیابان مجاور می ریختند. این نجاسات آنقدر بر روی زمین باقی می ماندند تا با گذر زمان توسط محیط از بین بروند. امروزه این عمل برای فرزندان همان افراد بسیار ابلهانه و شگفت آور تلقی می شود.

 طی آماری که سازمان پزشکی قانونی کشور منتشر کرده در طی تعطیلات نوروزی در پنج سال گذشته به طور متوسط سالی 1076 نفر بر اثر حوادث ترافیکی در کشور ما کشته شده اند بعید نیست که در آینده نه چندان دور فرزندان این مرز و بوم در مورد ما جوک بسازند وقتی که بفهمند در اوایل قرن بیست و یکم میلادی زمانی که نیاکان دانشمند ایرانی شان در فن آوری جراحی تله روباتیک (جراحی با استفاده از روبات  از هر نقطه ای از دنیا) پیشرفتهای چشمگیری کرده بودند در حالی خود را برای سفرهای تعطیلات نوروزی آماده می کردند که می دانستند این سفرها برای یکهزار نفر از آنها بدون بازگشت خواهد بود. متأسفانه هر ساله عادت کرده ایم که پس از تعطیلات نوروزی خبر فوت و یا مصدومیت یک یا چند تن از آشنایان خود را به علت حوادث ترافیکی بشنویم. به راستی کدام یک از ما اطمینان داریم که امسال یکی از این یکهزار نفر نیستیم.

دکتر Henning رئیس برنامه سلامت عمومی یکی از مؤسسات خیریه بین المللی جمله جالبی دارد مبنی بر آنکه «برای نیل به سلامتی بهتر، کشورها باید روی موضوع مرگ تمرکز کنند» نکته حقی که ظاهراً در کشور ما در مورد تلفات رانندگی به بوته فراموشی سپرده شده است. طبق آخرین گزارش جهانی ایمنی جاده ها که توسط سازمان جهانی بهداشت تهیه شده است ایران در میان حدود 180 کشور دنیا دارای رتبه هشتم از نظر فراوانی کشته های ترافیکی به نسبت جمعیت است از سوی دیگر همین گزارش بیان می دارد که ایرانیان سالیانه حدود شش درصد از تولید ناخالص ملی خود را بدین علت از دست می دهند. پژوهش ارزشمندی که اخیرا توسط محققان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به انجام رسیده و  در مجله پزشکی جمهوری اسلامی ایران به زبان انگلیسی به چاپ رسیده است نشان می دهد که اگر چه حوادث ترافیکی پس از سکته های قلبی و بیماریهای عروق مغزی سومین عامل مرگ و میر در کشور ماست اما این عامل بیشترین خسارات مالی را سالیانه برای کشور به ارمغان می آورد. زیرا مرگ و میر ترافیکی عمدتاً جوانان فعال از نظر اقتصادی را هدف قرار می دهد در حالی که دو عامل دیگر بیشتر به افراد کهنسالی آسیب می رسانند که در اواخر دوره بهره وری خود بسر می برند.

به راستی، چرا در مقایسه با سایر کشورها از حل این معضل عاجزیم. مگر تجارب مثبت بین المللی در باره این موضوع وجود ندارند؟ ظاهرا مشکل در همین جاست زیرا که ما فکر می کنیم که پاسخ تمامی این سوالات را از پیش آماده داریم. حدود هشت سال قبل سازمان جهانی بهداشت سند مهمی تحت عنوان ((راهنمای کشورها برای مدیریت ایمنی جاده ها)) منتشر کرد و در آن شش توصیه کلیدی به دولتمردان مختلف ارایه نمود.  می توان به جرات ادعا کرد که اگر این شش دستورالعمل در کشور ما اجرایی شوند بخش عمده ای از این مشکل حل خواهد شد. اولین توصیه سازمان جهانی بهداشت ، تعیین یک نهاد عالی دولتی به عنوان متولی هدایت برنامه ملی ایمنی جاده هاست. سازمان جهانی بهداشت توضیح می دهد که این نهاد باید در مورد مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی پاسخگو بوده، اختیارات قانونی لازم را برای تصمیم گیری دارا باشد، توانایی مدیریت منابع(انسانی، مالی، تجهیزاتی و . . . ) را داشته و توان هماهنگی های لازم در بین تمامی وزارتخانه ها، سازمانها، ارگانها و . . . که به هر نحوی در مقوله حوادث ترافیکی سهیم هستند را دارا باشد. 

سوالی که در اینجا مطرح است آنست که آیا در حال حاضر کمیسیون ایمنی راهها که زیر نظر وزیر محترم راه و شهرسازی فعالیت کرده و این مسئولیت بدانجا واگذار شده واجد چنین ویژگی هایی می باشد؟ اینجانب پیش از این در مقاله دیگری تحت عنوان((تلفات ترافیکی: چه باید کرد؟)) در همین روزنامه وزین به صورت مبسوط به این موضوع پرداخته و  پیشنهاد کرده بودم که در کشور ما نیز همچون برخی از کشورهای پیشرفته مسئولیت این مهم باید به ریاست محترم جمهوری سپرده شود. به راستی در کشوری که به درستی  ریاست شورای عالی سلامت و امنیت غذایی آن به رئیس جمهور سپرده شده چرا باید جایگاه مسئولیت خطیری چون حوادث ترافیکی به سطح یک کمیسیون تقلیل یابد.  

امام صادق (ع) فرمودند: بهترین دوست من کسی است که عیوب مرا به من اهدا کند، لذااگر چه ممکن است این مقاله کام برخی از شهروندان را در طلیعه سال جدید تلخ نماید امّا چاره ای جز این نیست که موکداً یادآوری کنیم که متاسفانه پیش بینی می شود که این بلیه نوروزی در سال جدید نیز جان حدود یکهزار نفر از عزیزان ما را بگیرد. لذا با توجه به شایستگی های ایران عزیز، هر چه سریعتر برای رفع آن باید همگی اقدام نمائیم. آیا نسلهای بعدی این غفلت ما را ابلهانه و شگفت آور تلقی نخواهند کرد؟