چگونه می‌توان ترامپ را مجبور به لغو تحریم‌ها کرد؟ (2)

چند هفته قبل گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر نکات قابل تأملی را عنوان کرد:

"تحریمهای بین‌المللی باید هدفی قانونی داشته، متناسب باشند و نباید به حقوق شهروندان عادی آسیب برسانند نکاتی که هیچ یک در این مورد (تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران) رعایت نشده‌اند.

این تحریمهای ناعادلانه و مضر، در حال تخریب اقتصاد و واحد پولی ایران بوده و میلیونها ایرانی را به وادی فقر خواهد کشاند.

از ایالات متحده باید پرسید آیا شما غذا و دارو را برای میلیونها ایرانی که دیگر توان تهیه آنها را نخواهند داشت تأمین خواهید کرد؟"

وی در ادامه پیش‌بینی کرد که روند جاری موجب مرگ خاموش بیماران بستری به علت کمبود دارو خواهد شد.

همچنین در انتها عنوان کرد که:

"من از تلاشهای اتحادیه اروپا برای مقابله با این بی‌عدالتی چه از طریق دیپلماتیک و چه از طریق وضع قوانین برای محافظت از شرکتهای اروپایی در برابر تحریمهای آمریکا خوشحالم.

واقعاً امیدوارم که جامعه بین‌الملل می‌تواند با اتحاد خود نشان دهد که دنیا کارزاری برای یک جنگ اقتصادی همه جانبه نیست."

چند روز قبل (European Council on Foreign Relations) یا ECFR که اتاق فکر برخی از نخبگان اروپایی است نوشت:

"با استناد به آنچه که بیماران از کمبود داروهای حیاتی گزارش می‌کنند، بحرانی در نظام سلامت ایران در حال وقوع است.

پیش‌بینی می‌شود که با به جریان افتادن دور جدید تحریمها از اوایل نوامبر اوضاع وخیم‌تر شود. شرکتهای اروپایی و آمریکایی که دارو و تجهیزات پیشرفته را برای درمان بیماری‌های مزمن در داخل ایران تأمین می‌کنند با این مشکل مواجه شده‌اند که چگونه فعالیت خود را ادامه دهند.

... به رغم اختلاف نظری که بین آمریکا و اروپا در خصوص توافق هسته‌ای وجود دارد نجات زندگی ایرانیان نباید مورد مناقشه باشد."

همچنین  ECFR  در ادامه راهکارهای متعددی برای مقابله با تحریمها به اروپایی‌ها ارایه می‌دهد.

چند هفته قبل روزنامه واشنگتن پست نوشت: 

"این هفته تحریم‌های جدید ایالات متحده بر اقتصاد ایران به جریان خواهد افتاد.

دولت ترامپ وعده داده که آنها تنبیهی‌ترین در طول تاریخ خواهند بود.

تحریم‌هایی که رئیس جمهور باراک اوباما در سال 2012 برای ایران وضع کرد در میان سخت‌ترین تحریم‌هایی است که تاکنون کشوری در جهان مدرن وضع کرده است."

این روزنامه در بخش دیگر ادامه میدهد:

"اگر چه تحریم‌ها به طور مستقیم مشمول غذا و دارو نیستند اما ارتباط ایران با سیستم مالی بین‌المللی قطع شده و واردات بسیاری از اقلام تحت تأثیر قرار گرفته و موجب تأخیر در تحویل آنها خواهد شد."

چند سال قبل مجله Lancet که از معتبرترین ژورنالهای علوم پزشکی دنیاست در مقاله‌ای به بررسی وضعیت سلامت در عراق پرداخت این مجله می‌نویسد:

"در طی دهه‌های 1970 تا 1980 نظام سلامت و آموزش پزشکی عراق در منطقه سرآمد بود.

172 بیمارستان و 1200 درمانگاه مراقبتهای اولیه خدمات را به صورت رایگان ارائه می‌کردند و پزشکان فارغ‌التحصیل غالباً دوره آموزشی تخصصی خود را در انگلیس و آلمان اخذ می‌کردند."

این مقاله در ادامه با مرور آنچه که بر سر نظام سلامت عراق از آن زمان تاکنون آمده می‌نویسد:

"دهها سال تحریم و جنگ آن افتخار و سیستم کارآمد سلامت را به شدت تخریب کرد.

اگر چه حالا نظام سلامت عراق با دارا بودن منابع مالی لازم برای بازسازی خود در تلاش است اما با کمبود مهارت و استراتژیهای لازم مواجه است."

چند روز قبل رئیس مرکز تحقیقات ایدز دانشگاه علوم پزشکی تهران اعلام کرد:

"کمبود تجهیزات و حتی لوازم معمولی پزشکی که برای کنترل بیماری‌های عفونی است، بسیار مشکل‌ساز شده و خطرناک است."

وی اضافه کرد:

"هم در حوزه تجهیزات و هم در حوزه دارو با کمبود مواجه هستیم.

در بخش تجهیزات پزشکی به خصوص مواردی که مصرف آن برای کنترل بیماری‌های عفونی است با کمبود مواجه شده و موجب بروز مشکلات بسیاری شده است."

در طول چند روز اخیر وزیر محترم بهداشت با نماینده سازمان جهانی بهداشت در منطقه مدیترانه شرقی دیدار داشته و موارد زیر را بیان کرد:

"از زمانی که دولت آمریکا از یک توافق بین‌المللی خارج شد و تحریم‌های ‏ثانویه را علاوه بر تحریم‌های اولیه اعمال کرد، قطعاً برای کشور و مردم ما مشکلاتی ایجاد شده و خواهد شد."

وزیر محترم گفت:

"انتظار از سازمان ملل ‏و به ویژه سازمان جهانی بهداشت این است که برای مردم ایران و نظامی که این میزان برای بشریت هزینه کرده، اجازه ‏ندهند در حوزه بهداشت و درمان و سلامت، مزاحمت و آسیبی فراهم شود." 

وی گفت:

"آمریکایی‌ها با تحریم‌های ثانویه، همه شرکت‌ها و بانک‌ها را از معامله با شرکت‌های ایرانی می‌ترسانند و استثنایی برای ‏دارو و تجهیزات پزشکی نیز وجود ندارد.

تردید ندارم که دوستان ایران در منطقه و جهان این باور را دارند که می‌توانیم این دوران را ‏با موفقیت پشت سر بگذرانیم."‏

وی تاکید کرد:

"در قرن بیست و یکم با کمک کشورهای همسایه، تحریم معنی نخواهد داشت." 

اگرچه مذاکرات وزیر محترم بهداشت با نماینده محترم سازمان جهانی بهداشت در مورد تحریمها امری ضروری و به جا بوده است اما از سوی دیگر حاوی نکات مهمی است:

اگر تحریم‌ها "قطعاً برای ما مشکلاتی ایجاد کرده و خواهد کرد" و "از نوزاد تا شهروند عادی از این موضوع آسیب خواهند دید" و " باید بحران را باور کنیم" (صحبتهای آقای وزیر مندرج در یادداشت قبلی) چگونه می‌توانیم "این دوران را با موفقیت پشت سر بگذاریم" و چگونه دیگر" تحریم معنی نخواهد داشت"؟

شاید لازم است که ابتدا موفقیت را تعریف کنیم.

از سوی دیگر از آقای وزیر انتظار می‌رود ضمن ارایه برخی شواهد قابل استناد از آسیبهای وارده بر سلامت هموطنان (آن چیزی که برای مجامع بین‌المللی برای پیگیری حقوقی بسیار مهم است)، اقدامات مشخص‌تری را موکداً از سازمان جهانی بهداشت درخواست نمایند. 

شاید از یادداشت قبلی من این چنین بر می‌آمد که در این نوبت به ارائه پیشنهادهای جدیدی در خصوص  اقدامات ممکن برای لغو تحریمها بپردازم.

ولی از ادامه بحث بدین صورت پرهیز میکنم.

زیرا اعتقاد دارم که پیش از آن نیازمند اراده جمعی و پذیرش ضرورت چنین اقدامی هستیم.

با مرور آنچه که در اذهان عقلا در سطح بین‌المللی می‌گذرد و من در بالا فقط به ذکر دو نمونه از آن پرداختم می‌توان فهمید که در شرایط فعلی بستر لازم برای بسیج افکار عمومی در خارج از کشور و فشار برای لغو تحریمها وجود دارد. 

اما با عنایت به صحبتهای آقای وزیر، شاید نگرانی امثال من بی‌مورد است و ایشان به اطلاعاتی دسترسی دارند که ما از آن بی‌خبریم.

به هرحال بسیار جای خوشوقتی خواهد بود که ایشان سایر اعضای جامعه پزشکی را نیز در جریان این امور قرار دهند تا رفع ابهام شود.

از سوی دیگر با عنایت به مذاکراتی که در این چند هفته با افراد مختلف داشته‌ام به نظر می‌رسد که برخی از بازگویی مشکلات پیش آمده بر سلامت مردم بیم دارند.

بعضی فکر می‌کنند که علنی کردن این آسیبها، موجب تشویش و نگرانی اذهان عمومی، سوء استفاده و شاد شدن دل دشمنان و حتی بروز آشوب و نا آرامی می‌شود. 

برخی دیگر نیز اساساً با انجام هرگونه اقدام برای لغو تحریم‌ها مخالفند زیرا اعتقاد دارند که تحریمها ما را مستقل کرده، باعث رشد و شکوفایی ما می‌شود.

به اعتقاد اینجانب مشکل اصلی ما در حال حاضر همدل نبودن خودمان است و قبل از آنکه به فکر تحریک افکار در سطح بین‌المللی باشیم باید به یک تفاهم عمومی برسیم وگرنه موفق نخواهیم شد.

با درس گرفتن از آنچه که بر سر سلامت و نظام سلامت عراقی‌ها رفت، نباید دست روی دست گذارده و شاهد ویرانی بنایی باشیم که با خون دل فراوان آن را برپا کرده‌ایم.

اگر چه شمارش معکوس آغاز شده و زمانی برای از دست دادن نداریم اما از طرف دیگر گفتگوی بیشتر در این خصوص را ضروری می‌دانم.

بنابراین، ضمن تشکر از تمامی بازخوردها، پیشنهادات و انتقادات ارسالی بحث را باز گذارده و  از عموم بزرگواران درخواست می‌نمایم تا نسبت به ارسال نظرات خود اقدام نمایند. 

خوشبختانه در آستانه فرارسیدن سال تحصیلی جدید هستیم و دانشگاهیان می‌توانند به اعتلای این بحث کمک نمایند.