به عمل کار برآید به سخندانی نیست: نقدی بر یادداشت وزیر محترم بهداشت

در هفته های اخیر شاهد کاهش چشمگیر مرگ ناشی از کرونا در کشور انگلیس هستیم.

این کشور 68 میلیونی که تا چند ماه پیش رتبه نخست مرگ ناشی از این بیماری بر حسب جمعیت در دنیا را داشت از حدود چهل روز قبل مرگ روزانه بیش از 20 نفر نداشته و در حال حاضر تعداد بیماران کرونایی بستری در ICU  هایش دو رقمی است.

از طرف دیگر متاسفانه کشور ما در همین مدت بالاترین میزانهای مرگ (تا 235 نفر در روز) و بستری در ICU  (تا 4156 نفر در روز) را تجربه کرده است.

در همین ایام وزیر بهداشت در صفحه اینستاگرامی خود ضمن بی بدیل خواندن نظام سلامت کشورمان و مقایسه و زیر سوال بردن سیستم سلامت  انگلستان نوشت:

"دیروز آمار تاثیر کرونا بر اقتصاد کشورها را مرور می‌کردم. 

با بلندپروازی خود را با یکی از کهن‌ترین اقتصادها و صاحب مستحکم‌ترین زیرساخت‌های بهداشت و درمان اروپا یعنی کشور بریتانیا مقایسه نمودم. 

اقتصاد آنها 25 درصد و اقتصاد کشور عزیزمان 3.5 درصد کوچک شده بود احساس غرور کردم."

برخلاف نظر آقای وزیر معتقدم نظام سلامت انگلستان در بحران اخیر بسیار موفق عمل کرده و می تواند الگوی مناسبی برای ما جهت خروج از وضعیت بغرنج فعلی باشد.

مقابله با پاندمی کرونا نیازمند پاسخی در خور این بحران است. 

رویکرد جاری در کشور ما به طور عمده بر آماده¬سازی بیمارستان‌ها برای ارائه خدمات به بیماران نیازمند بستری متمرکز شده است. 

از آنجا که در این رویکرد از مردم خواسته شده که اگر علائم خفیفی داشتند در منزل بمانند، عمده افراد وقتی تست می شوند که بستری شوند. 

بدین ترتیب حدود ۸۰% از اشخاص آلوده، بدون علامت و یا دارای علائم خفیف بوده و در حالیکه خطرآفرین و از سر منشأهای اصلی اپیدمی هستند می توانند به زندگی روزمره خود ادامه ‌دهند. 

یکی از راهبردهای مورد تاکید سازمان جهانی بهداشت برای دولتها جهت کنترل همه گیری، استراتژی "پیدا کردن افراد مشکوک، آزمایش آنها، جداسازی بیماران و قرنطینه افراد دارای تماس با بیماران" است، راهکاری که سیستم سلامت ملی (National Health System = NHS) انگلیس پیش گرفته و در کشور ما فراموش شده است.

در انگلستان هر فرد مشکوک سریعا به صورت رایگان مورد آزمایش قرار گرفته و به فاصله یک روز جواب می گیرد.

کافی است تا سوار خودرو خود شوید و با مراجعه به مراکز مربوطه بدون پائین آمدن از ماشین (به صورت (Drive through  نمونه از حلق و بینی شما تهیه گردد.

همچنین برای افرادی که امکان حضور ندارند به صورت اینترنتی ثبت نام و کیت مربوطه ارسال می شود.

با این شیوه در حال حاضر نسبت تعداد تست انجام شده بر حسب جمعیت در این کشور 6.5 برابر کشور ماست.  

در حالیکه دبیرکل سازمان جهانی بهداشت صراحتا به جهانیان اعلام کرده که:

"پیام کلیدی ما (برای کنترل بیماری) تست، تست، تست است" به اعتراف مسئولین وزارت بهداشت، ما هنوز قادر به انجام تعداد محدودی تست در روز هستیم.

علاوه بر این NHS ، مجموعه اقدامات متنوعی برای ردیابی افراد آلوده شده، ارایه حمایت و راهنمایی عملیاتی به افراد بیمار و آنهایی که نیاز است تا قرنطینه شوند و ... را انجام می دهد که با توجه به نکات ارزشمند این برنامه پیشنهاد می کنم تا همکاران و علاقه مندان با جستجوی عبارت 

NHS Test and Trace: how it works

 به سایت مربوطه سر بزنند.

از سوی دیگر باید به یاد داشته باشیم که بخشی از پیامدهای سلامت از دل نظام سلامت بیرون نمی آید. 

آنچه که بر سر مردم انگلیس در ابتدای پاندمی آمد و موجب مرگ بسیاری شد نه به علت ناکارآمدی NHS  بود بلکه ناشی از تصمیمات پوپولیستی سیاستمداران آن کشور در عدم تمکین از نظرات علمی، پیروی از نظریه منسوخ ایمنی جمعی  (Herd Immunity) و تعلل در انجام تعطیلی (Lock down) ها بود.

به طور خلاصه، برای ارزیابی نظامهای سلامت باید صبور بود و پیامدهای طولانی مدت عملکرد آنها را رصد کرد. 

در حال حاضر که  این بیماری واکسن و درمان نداشته و ابتلای به آن نیز ایمنی نمی دهد رویکرد درمان محور و منفعلانه نظام سلامت باعث شده تا شاهد تکرار چرخه عفونت و مرگ  در جامعه بوده، جزء معدود کشورهایی در دنیا باشیم که اپیدمی با این وسعت بیش از شش ماه در آن طول کشیده است. 

در همین چارچوب، همان زیر ساخت مستحکم بهداشت و درمانی که آقای وزیر بدان اشاره کردند با محوریت پیشگیری و نه درمان، موجب مهار همه گیری در انگلیس شده است.

من اقتصاددان نیستم و در خصوص مقایسه تاثیرات اقتصادی کرونا در این دو کشور نظری نمی دهم ولی معتقدم هر کدام از ما و به ویژه آقای وزیر باید در خصوص عملکرد حوزه کاری خود توضیح دهد.   

سیاست زدگی، لطمه جبران ناپذیری بر سلامت شهروندان وارد می آورد چه آن طوری که در انگلیس دیدیم و چه به شکلی که دولتمردان را از درک نقاط قوت سایرین عاجز سازد.