ستاد مقابله با کرونا نیاز به اتاق فکر بزرگتری دارد

دکتر Saverio Stranges  متخصص پزشکی پیشگیری یکی از دوستان کانادایی من است. 

چند ماه قبل که آمار مرگ ناشی از کرونا در ایتالیا به بالاترین سطح در جهان رسید مسئولین آن کشور از وی خواستند که برای کمک به کشور زادگاهش برود.

در یک اجماع نخبگان آنها موفق شدند که در طی چند ماه آمار مرگ از بیماری را از 800  به 5 نفر در روز کاهش دهند.

در روزهای سیاهی از تاریخ این مرز و بوم قرار داریم.

با ورود به کانال مرگهای کرونایی بیش از 400 نفر در روز در شمار پرتلفات ترین کشورهای دنیا هستیم.

شوربختانه آنکه به اذعان مسئولین، آمار واقعی چند برابر آمار رسمی است و وضعیت همچنان رو به وخامت است.

چرا به این نقطه رسیدیم؟

آیا مشکلات مالی، تحریمها، نبود تکنولوژیهای پیشرفته و … ما را در این باتلاق فرو برد؟

معتقدم گر چه عوامل فوق در تشدید وضعیت جاری نقش غیرقابل انکاری دارند اما یکی از مشکلات اصلی ما ناتوانی در استفاده از خرد جمعی است.

چندی قبل رئیس محترم جمهور با استناد به گزارش وزارت بهداشت گفت:

۲۵ میلیون جمعیت ایرانی از کرونا عبور کرده‌اند و بقیه جمعیت در معرض ابتلا در ماه‌های آینده خواهند بود.

در روزهای اخیر نیز دو تن از اعضای کلیدی کمیته علمی ستاد کرونا با اشاره به موضوع ایمنی گله ای  (Herd immunity)  عنوان کردند که هنوز بخش عمده ای از جامعه مستعد به ابتلا هستند.

در طرف مقابل، اخیرا 6400 نفر از متخصصان علوم بهداشتی دنیا بیانیه مهمی در خصوص رد استراتژی ایمنی گله ای در بیماری کووید تحت عنوان  John Snow Memorandumمنتشر کردند.

به عنوان یکی از امضا کنندگان این نامه بیان داشته ایم که مدت ایمنی ناشی از ابتلا نامعلوم، خطر ابتلای مجدد کاملا محتمل و با توجه به ریسک ایجاد بیماری طول کشیده (Long COVID)  تبعیت از این راهبرد  غیرعلمی و اشتباه خطرناکی است که نه تنها اپیدمی را خاتمه نمی دهد بلکه موجب طغیان های مکرر بیماری خواهد شد.

نکاتی که متعاقبا توسط دبیرکل سازمان جهانی بهداشت نیز ابراز شد.

با مراجعه به لیست اعضای محترم کمیته علمی ستاد کرونا متوجه می شویم که از بیست و چند نفر اعضای منصوب وزیر بهداشت فقط یک نفر از حوزه بهداشت حضور داشته و سایر افراد عمدتا از اساتید فرهیخته بالینی کشور هستند که رسالت اصلی آنها تشخیص و درمان بیماران و نه برنامه ریزی برای مدیریت بیماری در سطح جامعه است.

آیا بی اعتنایی ستاد کرونا به رویکرد پیشگیری محور و نه درمان محور در نه ماه گذشته که در یادداشت قبلی ام در همین کانال تلگرامی برضرورت آن اشاره کردم و توجه اعضای کمیته به راهبرد منسوخ ایمنی گله ای که در سخنان رئیس جمهور نیز به آن اشاره شده است از همین جا ریشه نمی گیرد؟

در حالیکه خوشبختانه در حال حاضر کشور از وجود صد ها نفر از اعضای هیئت علمی برجسته  پزشکی اجتماعی، اپیدمیولوژی و بهداشت بهره می برد جای تامل است که چرا از ظرفیتهای این عزیزان استفاده نمی شود؟

علاوه بر اینها شخصا اساتید مبرز بازنشسته در حوزه های مرتبط و بسیاری از پژوهشگران ایرانی مقیم خارج از کشور را می شناسم که حاضرند با جان و دل تجربیات قبلی خود و یا راهکارهای موفق سایر کشورها را به ما انتقال بدهند.  

همچنین عدم توجه به سایر گروه های ذی نفع همچون سازمان نظام پزشکی به عنوان نماینده جامعه پزشکی کشور بخش دیگری از حلقه مفقوده ماجراست.  

از سوی دیگر کرونا به غیر از حوزه علوم پزشکی تمام ارکان جامعه را تحت تاثیر قرار داده و استفاده از ظرفیتهای کارشناسان سایر حوزه های ذی ربط در کمیته علمی اجتناب ناپذیر است.  

به عنوان مثال در خلال همین روزهای بحرانی شاهد برگزاری انواع تجمعات از کنسرتهای موسیقی در جزیره کیش تا جشن ولایت امام زمان در مشهد هستیم.

چرا مردم شرکت کننده و مسئولین مجوز دهنده به این گونه مراسم شرایط موجود را درک نمی کنند؟

آیا این مشکلات نباید توسط  متخصصان جامعه شناسی، روان شناسی اجتماعی، حقوق و ... آسیب شناسی و چاره اندیشی شوند؟

جان کلام آنکه رویکرد کلینیسین سالاری در وزارت بهداشت آن چنان حاکم است که در مواجهه با یک همه گیری بهداشتی نیز توان استفاده از مغزهای متفکر خود را ندارد.

به نظر می رسد که وقت آن رسیده که با تجدید نظر در رویکرد خود از پتانسیل فوق العاده اساتید غیر علوم پزشکی، بازنشستگان، ایرانیان خارج از کشور و سازمان نظام پزشکی استفاده نمائیم.

چه خوش گفت بزرگمهر حکیم که:

همه چیز را  همگان دانند و همگان هنوز از شکم مادر زاده نشده اند.