در ضرورت تامل بر موضوع واکسیناسیون کرونا در ایران

موسسه بلومبرگ در پژوهشی به رتبه بندی پنجاه و سه کشور دنیا از نظر امکان دستیابی مردم به واکسن کرونا پرداخته است. در این لیست ایران همتراز با کشورهایی همچون عراق، بنگلادش و نیجریه در قعر جدول قرار دارد.

در همین ایام با تصمیم جدید دولتمردان در ممنوعیت ورود واکسنهای آمریکایی و انگلیسی مواجه هستیم.

معتقدم تبعات این اقدام به خوبی بررسی نشده و در آینده نه چندان دور با بحرانی اجتماعی مواجه خواهیم شد. 

موسسه بین المللی Institute for Health Metrics and Evaluation  برآورد کرده که در صورت اعمال واکسیناسیون سریع در جهان تا اول April  (سیزدهم فروردین) از حدود 56,000  مرگ  جلوگیری خواهد شد. 

تردیدی نیست که به جهت حفظ نفوس مردم، تامین معیشت شهروندان، سلامت اجتماعی-روانی هموطنان به ویژه کودکان و ... مهار هر چه سریعتر همه گیری عقلا واجب است.

ضمن تقدیر از خدمات ارزشمند دانشمندان ایرانی برای تولید واکسن ملی، از آنجا که به اعتراف مسئولین این مهم تا تابستان سال آینده محقق نخواهد شد ضرورت تهیه واکسن از سایر منابع تا آن زمان بر همگان آشکار است.

در عین حال، بد نیست که بدانیم در اسرائیل تاکنون حدود یک چهارم جمعیت و بیش از سه چهارم بالای ۶۰ ساله ها واکسینه شده اند. 

همچنین سایر کشورهای برتر از نظر درصد جمعیتی که واکسن دریافت کرده اند عبارتند از:   امارات عربی متحده 15%، بحرین 6%، انگلیس 5% و آمریکا 3%

در این جدول روسیه  با 1% و چین با واکسیناسیون 0.6% در رتبه های چهادهم و شانزدهم جهانی قرار دارند.

در کنار اینها متاسفانه هموطنان ما تا این تاریخ از دریافت واکسن محروم بوده و چند روز قبل بود که تازه ریاست محترم جمهور از تصویب کلیات سند ملی واکسیناسیون کشوری خبر داد.

علاوه بر اینها، طبق اظهارات رئیس مرکز اطلاع رسانی وزارت بهداشت، تاکنون  هیچ محموله‌ای از واکسن کرونا به مقصد ایران بارگیری نشده و احتمالا اولین واکسن‌های کرونا که به ایران می‌رسد از مسیر خرید مستقیم از یک کشور خارجی است که آن هم هنوز قطعی نشده است.

قبل از این بود که رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا اعلام کرده بود:

"واکسن سازهای دنیا هم اعلام کردند زودتر از دو الی سه ماه به ما واکسن نخواهند داد از این رو اگر درخواست هم داشته باشیم سه ماه طول می‌کشد که به ما واکسن بدهند."

در همین راستا تجربه تلخ محرومیت هموطنان از دریافت واکسن آنفلوانزا به علت تاخیر ناشی از موانع اداری، مالی، تحریمها و ... در ماههای گذشته پیش چشم ماست. 

از سوی دیگر، باید توجه داشت که سالهاست که غولهای تجاری دنیا فارغ از جناح بندی های سیاسی  کشورهای مبدا، بازار را شکل داده و معمولا ترکیبی چند ملیتی دارند.

به همین ترتیب، از ده واکسن برتر از نظر کارایی (efficacy) ، آمریکایی ها در چهار واکسن، چینی ها سه واکسن، روسها دو واکسن و انگلیسی ها در یک واکسن مشارکت داشته و نکته قابل تامل بالاتر بودن کارایی واکسن غربی ها در مقایسه با شرقی هاست.

علاوه بر این، واکسنهای چینی و روسی هیچکدام مرحله سوم بالینی را نگذرانده و قبل از تکمیل فرایند پژوهشی به جهت تعجیل در بازار وارد شده، احتمال عوارض بالاتری دارند و بعید است که به زودی قادر به اخذ تائیدیه سازمان جهانی بهداشت بشوند.

با توجه به آنکه اخیرا جمعی از پزشکان و اعضای هیئت علمی در نامه ای نسبت به ناشناخته بودن عوارض استفاده از تکنولوژی های پیشرفته همچون mRNA  در بعضی از واکسنهای غربی ابراز نگرانی کرده اند به عنوان یک متخصص در حوزه پیشگیری لازم می دانم توجه این دوستان را به ناچیز بودن این احتمال جلب نمایم. 

ضمن آنکه توجه داشته باشیم که در حال حاضر با الگو برداری از همین فن آوری، برخی از شرکتهای دانش بنیان مورد حمایت دولت مشغول طراحی واکسنهای بومی هستند.       

جان کلام آنکه، به نظر می رسد در قضیه واکسیناسیون ملی نیاز به تامل و کارشناسی بیشتری داریم. حال که دستیابی به واکسن داخلی به زودی میسر نیست، باید یک بار دیگر انتخابهای پیش رو را مرور کنیم.

در جایی که در اقتصاد نوین جهانی موضوع محل تاسیس یک شرکت دیگر اهمیت چندانی ندارد، ضمن توجه به رقابت سهمگین بین المللی کشورها برای تامین واکسن شهروندان خود، باید بدانیم که کمپانی های چینی و روسی امکان تولید و ارایه سریع واکسنهایی با بالاترین کیفیت را برای یک و نیم میلیارد جمعیت خود ندارند، پس در این آشفته بازار چگونه می توان سلامت آحاد ایرانیان را به عملکرد مبهم آنها پیوند زد؟

در یک سناریوی کاملا محتمل، چند ماه دیگر که برنامه واکسیناسیون ملی آغاز شود برخی از کشورها به ایمنی جمعی ناشی از واکسیناسیون رسیده اند در آن زمان مرگهای ناشی از کرونا را چگونه برای جامعه توجیه خواهیم کرد؟ آیندگان در مورد ما چه قضاوت می کنند؟