چرا نظام سلامت آبستن وقایع تلخ است؟

 مقاله زیر در روزنامه اعتماد 24 مرداد ماه به چاپ رسیده است.

سردبیر محترم روزنامه اعتماد 

باسلام، 

مقاله مندرج در شماره 5548 مورخ پانزدهم مرداد ماه آن روزنامه وزین با عنوان "بیش ازپنجاه درصد پزشکان متخصص سهمیه‌ای هستند" و ابراز نگرانی در خصوص آینده نظام سلامت کشور شایسته تقدیر است. با وجود این، ملاحظات دیگری نیز وجود دارد که این نگرانی را به شدت افزایش داده و بیم آن می رود که در آینده شاهد فروپاشی این سیستم باشیم. 

 چند روز پیش بود که رئیس محترم نظام پزشکی کشور از وضعیت مهاجرت پرشتاب پزشکان، روند رو به کاهش کیفیت آموزش پزشکی، کمبود نیروهای تخصصی در برخی رشته ها به علت عدم تمایل به تحصیل در آنها، عدم اشتغال بیست هزار پزشک عمومی در حوزه سلامت و ... خبر داد و پیش بینی کرد که به زودی آنها که توانایی مالی داشته باشند برای درمان‌های ضروری به کشورهای دیگر خواهند رفت. چرا چنین شد؟

 معتقدم انسداد سیاسی در حوزه سیاستگذاری بهداشت و درمان یکی از عوامل مهم بوده و تداوم این وضعیت باعث بروز عوارض ناگواری در آینده خواهد شد. 

 گریم گیل در کتاب خود با عنوان پویایی دموکراسی سازی، انسداد سیاسی را این گونه تعریف می کند:

"ساختار و شیوه عملکردی که هیچگونه ضدیت و مخالفتی را تحمل نمی‌کند. امکان بروز مخالفت نیست. ساز و کارهای حل مشکل با رضایت همه احزاب یا گروه‌های ذی‌نفع هم وجود ندارد. منافع گروه‌های مختلف مردم توسط نهادها و سازمان‌ها نمایندگی نمی شود و افرادی که صاحب قدرت نیستند از تصمیماتی که گرفته می شود رضایت ندارند. وضعیتی که مردم ناراضی اند اما راهی برای حل اختلاف و پیدا کردن راه حل هم وجود ندارد."

 متاسفانه روند این گونه انسدادها در حوزه تصمیم سازی نظام سلامت رو به افزایش است. 

به عنوان مثال، دو سال پیش بود که وزیر بهداشت، رئیس سازمان نظام پزشکی، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس و رئیس فرهنگستان علوم پزشکی به عنوان چهار رکن اصلی نظام سلامت در نامه مشترکی از رئیس جمهور درخواست کردند که طرح افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی در کنکور سراسری از دستورکار شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شود. خواسته ای که به آن اعتنایی نشد و در نهایت طرح مزبور مصوب گردید.

 به همین ترتیب، شاهد بودیم که شورای عالی سازمان نظام پزشکی و وزیر بهداشت در نامه هایی جداگانه به رئیس جمهور نوشتند:

" اجرای شتابزده طرح نسخه نویسی الکترونیک، منجر به بروز نارضایتی در سطح وسیع خواهد شد" و درخواست کردند که این طرح به مدت حداقل شش ماه تا زمان رفع نواقص اساسی به تعویق بیافتد. متاسفانه به این درخواست نیز توجه ای نشد و تاکنون مشکلات فراوانی برای مردم و جامعه پزشکی ایجاد شده است.

 همچنین مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی ایران به عنوان یکی از عالی‌ترین تشکل های نخبگان جامعه پزشکی کشور با ارسال نامه‌ای به اعضای شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی خواستار اصلاح طرح جوانی جمعیت شدند. نامه ای که به آن نیز وقعی گذارده نشد.

همه این قبیل بی التفاتی ها در زمانی صورت می گیرد که طی پاندمی کرونا، جامعه پزشکی با تقدیم چند صد شهید اوج ایثار خود را نشان داده و نظام سیاسی کشور مدیون آن است.

 اما انسداد سیاسی به چه خواهد انجامید:

جورج بالدوین در کتاب خود با عنوان "برنامه ریزی و توسعه در ایران" عاقبت این انسداد را این گونه پیش بینی می کند:

"بزرگترین پرسش بی پاسخ این است که آیا بن بست سیاسی که کشور دچار آن شده به آرامی، به تدریج و صلح آمیز از میان خواهد رفت یا به صورت ناگهانی، پیش بینی نشده و خشونت بار به پایان خواهد رسید."

 جان کلام آنکه، جامعه پزشکی از این انسداد سیاسی خشمگین است. بسیاری بر این باورند که حاکمیت در بزنگاه های دشوار از آنها استفاده ابزاری کرده اما به خواسته های آنها بی اعتناست.  

در حقیقت، بخش عمده ای از افزایش میزان آمار مهاجرت، عدم تمایل به ادامه تحصیل در گرایشهای تخصصی و فوق تخصصی و ترک کار در این گروه از فرهیختگان جامعه ناشی از انسداد در تصمیم سازی است و آنها آن را به خوبی درک می کنند. 

 باید تدبیری اندیشید درغیر این صورت وقایع تلخ جدیدی بر بحرانهای موجود اضافه خواهند شد.