پزشکیان و نیاز به یک رویکرد بنیادین: سیاست زدایی از سلامت
💠 منتشر شده در روزنامه اعتماد ۲۷ تیر ماه
✍️ پیمان سلامتی
استاد طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران
حال نظام سلامت اصلا خوب نیست. اخیرا رئیس سازمان نظام پزشکی کشور از وضعیت مهاجرت پرشتاب پزشکان، روند رو به کاهش کیفیت آموزش پزشکی، کمبود نیروهای تخصصی در برخی رشته ها به علت عدم تمایل به تحصیل در آنها، عدم اشتغال بیست هزار پزشک عمومی در حوزه سلامت و ... خبر داد و پیش بینی کرد که به زودی بیمارانی که توانایی مالی داشته باشند برای درمان‌های ضروری به کشورهای دیگر خواهند رفت.
در سال های اخیر نیز خودکشی منجر به فوت تعداد زیادی از همکاران جوان جامعه پزشکی، نظام سلامت را شوکه کرده و شاخص دیگری برای انبوه مشکلات انباشت شده در این حوزه است.
💠 حال که در ایامی هستیم که دفتر رئیس جمهور منتخب در حال بررسی برنامه های مختلف جهت ساماندهی به وضع آشفته نظام سلامت است لازم دیدم موضوعی که به نظر مغفول واقع شده است را یادآوری کنم: سیاست زدایی از حوزه سلامت
💠 رودلف ویرشو پزشک آلمانی و یکی از پیشگامان حوزه پزشکی اجتماعی بیش از یکصد سال پیش گفت: همه بیماری ها دو علت دارند: پزشکی و سیاسی.
سال گذشته مقاله ای در مجله BMC Medicine که از مجلات معتبر پزشکی است چاپ شد که در آن برنامه واکسیناسیون کرونای چند کشور منطقه مقایسه شده بود.
پژوهشگران با استفاده از روشهای موثق علمی نشان دادند که اگر ایران الگوی واکسیناسیون بحرین را پیش می گرفت از مرگ حدود 75,000 نفر و اگر الگوی ترکیه را اتخاذ می کرد از مرگ 50,000 نفر اجتناب می شد.
نیازی به توضیح نیست زیرا همگی شاهد بودیم که چگونه سیاسی شدن موضوع تهیه واکسن بر مرگ و بیماری هموطنان اولویت پیدا کرد و بعضی پوپولیستها که دچار توهم دانایی بودند، در حالی که وعده های بزرگی جهت تثبیت جایگاه سیاسی شان می‌دادند چه عملکرد فاجعه آمیزی داشتند.
💠 علاوه بر این، باید از انسداد سیاسی به عنوان یکی دیگر از آفات اخیر نظام سلامت یاد کرد.
گریم گیل در کتاب خود با عنوان پویایی دموکراسی سازی، انسداد سیاسی را این گونه تعریف می کند:
"ساختار و شیوه عملکردی که هیچگونه ضدیت و مخالفتی را تحمل نمی‌کند. امکان بروز مخالفت نیست، ساز و کارهای حل مشکل با رضایت همه احزاب یا گروه‌های ذی‌نفع هم وجود ندارد. منافع گروه‌های مختلف توسط نهادها و سازمان‌ها نمایندگی نمی شود و افرادی که صاحب قدرت نیستند از تصمیماتی که گرفته می شود رضایت ندارند. وضعیتی که مردم ناراضی اند اما راهی برای حل اختلاف و پیدا کردن راه حل هم وجود ندارد."
💠 به عنوان مثال، سه سال پیش بود که وزیر بهداشت، رئیس سازمان نظام پزشکی، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس و رئیس فرهنگستان علوم پزشکی به عنوان چهار رکن اصلی نظام سلامت در نامه مشترکی از رئیس جمهور وقت درخواست کردند که طرح افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی در کنکور سراسری از دستورکار شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شود.
خواسته ای که به آن اعتنایی نشد و در نهایت طرح مزبور مصوب گردید و هم اکنون شاهد عوارض ناگوار آن هستیم.
💠 همچنین، وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی در این چند ساله و به ویژه پس از جنبش مهسا با روند فزاینده امنیتی شدن و ترویج یک ایدئولوژی تنگ نظرانه خاص مواجه بوده که به برخی از پیامدهای آن بر اساتید، پزشکان و دانشجویان غیر همسو به صورت زیر می توان اشاره کرد:
اعمال محدودیت به اشکال مختلف (بازنشستگی زودرس، عدم تمدید قرارداد، جلوگیری از تبدیل و ارتقای وضعیت استخدامی، جابجایی به مناطق دور دست)، غیر دموکراتیک شدن مناصب علمی ( انتصابی شدن مدیران گروه، حذف اساتید پیشکسوت از بوردهای تخصصی و سلب اختیار گروه ها برای انتخاب اعضای هیئت علمی جدید)، نیاز به احراز صلاحیتهای سخت امنیتی جهت تصدی مسئولیت در تشکلهای علمی و صنفی و همچنین سیاست مشت آهنین در قبال دانشجویان (ضرب و شتم، تعلیق و تبعید آنها و تغییر آئین نامه انضباطی دانشجویان به آئین نامه تهدید و تعزیر)
💠 کافی است تا پس از مدتی به یکی از دانشگاه های علوم پزشکی سر بزنید و خود شاهد باشید که چگونه ساختمانهای حراست در جلوی ورودی دانشگاه ها گسترش یافته، کارکنان آن دوچندان شده، از ورود افراد غیر آن دانشگاه جلوگیری می کنند و پیوسته در حال درگیری با دختران دانشجو بر سر مسئله حجاب هستند.
💠 افزون بر اینها مگر می شود بدون مشارکت آحاد جامعه پزشکی این سرزمین سوخته را احیا کرد.
به یاد داشته باشیم که نیمی از واجدان شرایط در انتخابات شرکت نکردند، از آن نیم دیگر هم برخی اگر به دنبال تشکیل دولت سایه نباشند ممکن است تمایلی به همکاری نداشته باشند و از سوی دیگر برخی از اطرافیان رئیس جمهور، محتملا به طمع پست و مقام آمده اند.
لذا پزشکیان و وزیر بهداشت آینده با مشکل مقبولیت نیز مواجه اند.
💠 جان کلام آنکه، سلامت را نباید سیاسی کرد. علم تنها راه نجات ما در حوزه سلامت است.
خطر پوپولیسم در این حوزه جدی است و فرصتی برای تکرار تجربه های تلخ و سیاه گذشته نیست.
همچنین ضروری است تا با موضوع انسداد سیاسی در حوزه پزشکی مقابله نموده و در سیاستگذاریها و در زمان اختلاف آرا فقط به مجامع علمی ذی ربط توجه نمود.
💠 پزشکیان در حوزه سلامت با بحرانهای متعدد روبروست. پیشنهاد می کنم در اولین گامها، روند جاری امنیتی را ملغی و جلوی ترویج ایدئولوژی خاص گرفته شود.
در این چارچوب، تشکیل کمیته ای ویژه جهت رسیدگی مجدد به پرونده ها و اعاده حقوق اساتید، پزشکان و دانشجویان بی گناه می تواند بحران مقبولیت کابینه جدید را ترمیم کند.
💠 در صورت تمایل به دریافت مطالب از سایر پلتفرمها (لینکدین، اینستاگرام، یوتوب، وبلاگ و کست باکس) لطفا با استفاده از لینک زیر عضو شوید.
