چگونه می‌توان ترامپ را مجبور به لغو تحریم‌ها کرد؟ (4)

آنچه جامعه پزشکی می‌تواند انجام دهد

یکی از اخباری که چند ماه قبل در رسانه‌های کانادا انعکاس وسیعی داشت مربوط به ماجرای برخورد کارکنان یکی از شعب استارباکس (Starbucks) با دو تن از مشتریان سیاهپوست بود. 

همان طور که می‌دانیم استارباکس یکی از بزرگترین کافی‌شاپ‌های زنجیره‌ای در دنیا با بیش از 28000 شعبه به ویژه در آمریکا و کانادا و درآمد خالص بیش از 2/8 میلیارد دلار در سال است. 

ماجرا از آنجا آغاز شد که دو سیاهپوست با مراجعه به یکی از شعب استارباکس شهر فیلادلفیای آمریکا درخواست استفاده از سرویس بهداشتی داشتند اما یکی از کارکنان از این کار ممانعت کرده و این موضوع را منوط به خرید از کافی‌شاپ دانست.

متعاقباً این دو نفر بدون سفارش، میزی را اشغال کرده و منتظر دوست خود می‌مانند.

مدیر کافی‌شاپ از آنها می‌خواهد که آنجا را ترک کنند اما آنها از این کار خودداری می‌کنند. 

در مرحله بعد آن کارمند  با پلیس تماس گرفته و دو سیاهپوست به مدت کوتاهی بازداشت می‌شوند.

در همین حین یکی از شاهدان ماجرا از صحنه بازداشت این دو نفر فیلم تهیه کرده و برای شبکه‌های اجتماعی ارسال می‌کند.

این موضوع افکار عمومی را در آمریکا تحت تأثیر قرار داده، تظاهراتی در جلوی کافی‌شاپ صورت می‌گیرد. 

متعاقباً مدیر عامل استارباکس از این دو نفر رسماً عذرخواهی کرده، مدیر شعبه اخراج شده و مزایایی به این دو نفر اختصاص می‌یابد. 

همچنین از سوی شرکت برنامه آموزشی برای احترام به حقوق دیگران تهیه شده و در یک روز خاص تمام شعب آمریکایی استارباکس تعطیل و 175000 نفر کارکنان آن در این برنامه آموزش می‌بینند.  

در روزهای اخیر مطلع شدیم که تعدادی از NGOهای داخل کشور، نامه‌هایی تهیه کرده و ضمن محکومیت اقدام دولت ایالات متحده در وضع تحریم‌های جدید علیه ایران از مجامع بین‌المللی درخواست مداخله کرده‌اند. 

همچنین تعدادی از پزشکان در حال تهیه نامه‌ای خطاب به دبیرکل سازمان‌ملل بوده ضمن برشمردن آثار سوء تحریم‌ها بر سلامت و ایجاد ناتوانی در میان هموطنان از دبیرکل درخواست اقدام کرده‌اند.

این قضایا مسبوق به سابقه بوده و در سالهای پیش از این نیز در موارد دیگری نامه‌هایی خطاب به مراجع بین‌المللی تنظیم شده است.  

این اقدامات گرچه بسیار خوب و پسندیده‌اند اما سوالی که مطرح است آن است که چرا این نامه‌ها معمولاً به نتیجه لازم  نمی‌رسند و در حد یک بیانیه سیاسی باقی می‌مانند؟

در این خصوص دلایل زیر را  می‌توان برشمرد:

الف- نامه‌های تهیه شده معمولاً به زبان فارسی‌اند و مخاطبان از درک آن عاجزند.

ب- این نامه‌ها در فضای مطبوعاتی و شبکه‌های اجتماعی داخل کشور منتشر می‌شوند و به دست مخاطبان اصلی نمی‌رسند. 

به عنوان مثال اگر مخاطب دبیرکل سازمان ملل است این نامه‌ها بعضاً به دفتر وی ارسال نمی‌شوند.

ج- نامه‌ها برای نهادهای متولی اصلی با مأموریت دفاع از حقوق بشر ارسال نمی‌شوند. 

در حال حاضر دهها سازمان مدافع حقوق بشر معتبر در سطح دنیا وجود دارد و تنها بخش کوچکی از آن زیر مجموعه سازمان‌ملل است. 

به جای تهیه نامه برای شخص دبیرکل، نامه‌ها را باید به این مجامع ارسال نمود. 

د- محتوای نامه‌ها فاقد چارچوب حقوقی لازمند.

در تهیه اینگونه نامه‌ها حداقل باید به سه محور اصلی اشاره کرد:

1- بندهایی از اعلامیه جهانی حقوق بشر که نقض گشته است.

2- شواهدی که دلالت بر نقض شدن مورد فوق‌الذکر می‌نماید.

3- اطلاعاتی در مورد زمان، مکان، نقض‌کنندگان، شاهدان و ... در مورد موضوع ارائه گردد.

چند روز قبل دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه، حکم موقت خود را در پرونده شکایت ایران از آمریکا به علت بازگشت تحریم‌ها صادر و اعلام کرد که تحریم‌ها جان شهروندان ایرانی را به خطر انداخته است. 

دیوان همچنین از دولت آمریکا خواست تا صدور حکم نهایی، موانع صدور اقلام بشردوستانه به ایران را برطرف کند.

نکته قابل توجه در این خصوص همکاری سه جانبه نهاد ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه و سازمان غذا و دارو در تهیه دادخواست مربوطه بوده است. 

در این چند روز مدیرکل حقوقی سازمان غذا و دارو نیز یازده مورد از شواهد آسیب وارده بر سلامت هموطنان که در شکایت فوق‎الذکر به آنها استناد شده بود را برشمرد. 

شکایت فوق‌الذکر نمونه خوبی است که نشان می‌دهد در جایی که صحبت از زندگی، بیماری و ناتوانی شهروندان است، کمک جامعه پزشکی به حقوقدانان و سیاستمداران تا چه اندازه می‌تواند مفید فایده باشد.

چند ماه قبل وزیر محترم بهداشت در مصاحبه‌ای در مورد تحریم‌ها گفتند:

"در اینکه مردم، کودکان شیرخوار و افراد مسن و بیماران آسیب می‌بینند تردیدی نیست و متأسفانه مدعیان حقوق بشر نیز سکوت کرده و فقط نظاره‌گرند."

سوالی که در اینجا مطرح است آنست که ما برای مطلع کردن سازمانهای مدعی حقوق بشر چه کرده‌ایم که حال آنها را زیر سوال می‌بریم.

از سوی دیگر اعلان شده که آمریکا رأی دیوان عالی را رد کرده و به نظر می‌رسد این مهم تاثیری در تصمیم آنها برای اعمال تحریمهای جدید علیه ایران در هفته‌های آتی نداشته باشد. 

اگر دادخواستی با محتوای حقوقی صحیح برای سازمانهای حقوق بشری ارسال گردد می‌توان نسبت به احقاق حقوق تضییع شده هموطنان و لغو تحریمها امیدوار بود. 

در سه یادداشت قبلی در این کانال تحت عنوان "چگونه می‌توان ترامپ را مجبور به لغو تحریم‌ها کرد؟" به این موضوع از زوایای دیگری پرداختم.

در این یادداشت، حادثه استارباکس را ذکر کردم تا نشان دهم برخلاف تصور برخی از ما، چقدر نگاه غربیها به مسایل مرتبط با حقوق انسانی در سالهای اخیر تغییر کرده است.  

تأخیر جایز نیست، متولیان سلامت کشور به ویژه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان نظام پزشکی باید نقش فعالتری را در این خصوص ایفا نمایند.