جایگاه نظام سلامت ایران در منطقه

سردبیر محترم روزنامه اعتماد 

باسلام، 

مقاله انتقادی مندرج در صفحه اول شماره 5246 مورخ شنبه یازدهم تیرماه 1401 آن روزنامه وزین با عنوان "وزیر بهداشت مدعی داشتن قوی ترین نظام سلامت منطقه شد" بسیار ارزشمند و شایسته تقدیر است. 

💠 با وجود اینکه رویکرد آن مقاله، اعتراض به سخنان وزیر محترم بر اساس گزارش وضعیت موجود از نگاه نهادهایی عالی رتبه همچون کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و سازمان نظام پزشکی بوده، لازم دانستم تا از زاویه ای دیگر و آن هم نگاه مجامع علمی به جایگاه نظام سلامت ایران در مقایسه با سایر کشورها بپردازم و عنوان کنم که بر خلاف ادعای آقای وزیر نه تنها ما دارای قدرتمند ترین نظام سلامت منطقه نیستیم، بلکه در یک روند قهقرایی در حال عقب افتادن از سایر کشورهای منطقه ایم.

 💠 اما چگونه می توان در مقیاس بین المللی نظام سلامت را محک زد؟

تاکنون شاخص های فراوانی برای ارزیابی این موضوع ابداع شده که از بین آنها شاخص Healthcare Access and Quality Index که توسط موسسه بین المللی IHME طراحی شده و خود از ۳۲ نشانگر جزیی تر تشکیل شده از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. جالب توجه است که هم اکنون چند صد نفر از محققان ایرانی که برخی از آنها از مسئولین وزارت بهداشت بوده و یا هستند در امتیاز دهی به این نشانگر ها مشارکت داشته که خود نشان دهنده جایگاه ویژه این شاخص است. 

💠 طبق آخرین ارزشیابی صورت گرفته (پیش از پاندمی کرونا) توسط این موسسه که در مجله معتبر Lancet  نیز چاپ شده (https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(18)30994-2/fulltext)، رتبه ایران از سال 2000 به بعد در منطقه خاور میانه و شمال آفریقا نزولی شده و هم اکنون در میان 21 کشور، جایگاه هفتم و به ترتیب پس از کشورهای لبنان، قطر، کویت، عربستان، عمان، ترکیه و بحرین قرار دارد. 

💠 به عبارت واضح تر، این مقاله به تفصیل نشان می دهد که گرچه طی سالیان گذشته ایران هم در بعضی از بخشهای حوزه سلامت توفیقاتی داشته، اما بر خلاف تصور مسئولین ما، سایر کشورهای منطقه در این مدت بیکار ننشسته و در این مسیر رشد بسیار چشمگیری داشته اند.

در کنار این مطالب لازم به یاد آوری است که متأسفانه پاندمی کرونا آن چنان سیستمهای سلامت را تحت فشار قرار داده که ارزیابی دقیق تر و جدیدتری از این موضوع در دست نیست. 

💠 اما پیش از گزارش  Lancet، در مقاله دیگری که حدود هشت سال پیش توسط تعدادی از پژوهشگران برجسته ایرانی و خارجی از جمله معاون بهداشتی وقت وزارت بهداشت در مجله معتبر ایرانی  Archives of Iranian Medicine  چاپ شده (http://aimjournal.ir/Article/646)، رتبه نظام سلامت ایران بر مبنای دو شاخص عملکردی دیگر در میان 20 کشور منطقه،  12 و 13 ارزیابی شده است. 

💠 جان کلام، ضمن دعوت از خوانندگان محترم به رجوع به مقاله یازدهم تیرماه 1401 روزنامه اعتماد، یادآور می شود بر مبنای شواهد علمی موجود و منتج از تحقیقات دانشمندان ایرانی و خارجی که در مجلات موثق بین المللی علوم پزشکی چاپ شده اند این ادعا تایید نمی گردد.

💠 شایسته است تا وزیر محترم مستندات اظهارات خود را ارایه نمایند.

💠 مقاله فوق در صفحه اول روزنامه اعتماد 13 تیر ماه به چاپ رسیده است.