چرا روند توسعه در کشور نزولی شده؟ چگونه وضعیت امید سیاسی بر سلامت اجتماعی در کشور تاثیر می‌گذارد؟
يكشنبه, ۲۵ دی ۱۴۰۱، ۰۵:۴۷ ب.ظ
طبق گزارش سازمان ملل متحد، مقدار شاخص توسعه انسانی (یکی از مهمترین مقیاسهای میزان توسعه در سطح بین المللی) در ایران برخلاف بسیاری از کشورها از سال 2017 تا کنون هر ساله رو به کاهش بوده است.
در آسیب شناسی این قضیه عوامل متعددی دخیل هستند که یکی از مهمترین آنها بحران سلامت اجتماعی در کشور است.
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامت از سه جزء جسمی، روانی و اجتماعی تشکیل شده است. در خصوص سلامت جسمی و روانی بسیار گفته و نوشته شده اما سلامت اجتماعی حوزه جدیدی از دانش سلامت است و پژوهشهای اندکی به آن پرداخته اند.
تا کنون تعاریف متفاوتی در این خصوص ارایه شده ولی شاید یکی از بهترین آن ها این باشد که سلامت اجتماعی یعنی قضاوت هر فرد درباره کیفیت روابطش با سایرین، جامعه ای که در آن زندگی می کند و جهان هستی.
دانشمندان حوزه سلامت برای اجتناب از کلی‌گویی و شرح این معنا، سلامت اجتماعی را مشتمل بر پنج بخش زیر می دانند:
الف- شکوفایی اجتماعی (Social Actualization): امید اجتماعی در این بخش جای می گیرد. ارزیابی ما از آینده چیست؟
آیا جامعه از پیشرفت و ترقی باز ایستاده؟ در غیر این صورت، روند جاری در جامعه تا چه اندازه مردم را ارتقا می‌دهد؟
به عبارت دیگر، شهروندان باید به این باور برسند که جامعه موجود می‌تواند آنها را شکوفا سازد.
ب- مشارکت اجتماعی (Social Contribution): اینکه من این قابلیت را دارم تا جامعه ام را ساخته و چیز ارزشمندی را به جامعه و جهان عرضه کنم.
ج- یکپارچگی یا همبستگی اجتماعی (Social Integration): آیا شهروندان رابطه نزدیکی با همدیگر دارند؟ آیا زندگی در این جامعه را منشاء تسلی خاطر و راحتی خود می‌دانند؟
چقدر به این جامعه احساس تعلق دارند؟ یا فکر می‌کنند با سایرین بیگانه اند؟ چقدر احساس می کنند که مشترکاتی با سایرین دارند؟
د- پذیرش اجتماعی (Social Acceptance) یا پذیرش دیگران: در این قسمت باید به سوالات زیر پاسخ داد:
اینکه نگرش هر فرد به سایر اعضای جامعه از نظر آنکه به چه میزان قابل اعتمادند، لایق مهربانی اند و افرادی سخت کوشند چگونه است؟
آیا مردم به مشکلات یکدیگر اهمیت می دهند؟ چقدر بدون چشمداشت و انتظار برای یکدیگر کاری انجام می دهند؟ و تا چه اندازه مردمی رئوف و مهربان بوده و بدون کینه و نفرتند؟
ه- تعادل یا سازگاری اجتماعی (Social Coherence): این بعد قدری فلسفی و به جهان بینی افراد مربوط می شود. در اینجا از این بحث می کنیم که هر فرد باید درک صحیح و نگرشی واقع بینانه به جامعه و به طور کلی جهان هستی داشته باشد تا در هنگام مواجهه با وقایع غیر قابل پیش بینی و فشارهای روانی سازگاری لازم را از خود نشان دهد.
حال کمی درنگ کنیم و تک تک ما وضعیت سلامت اجتماعی در کشور را به ویژه از نظر چهار بعد اول ذکر شده ارزیابی کنیم. آیا تائید نمی کنیم که در شرایط بغرنجی قرار داریم؟
در حقیقت با عنایت به همین ابعاد است که حکومتها وظیفه دارند تا از دو قطبی شدن جوامع جلوگیری کنند و به همین علت است که متاسفانه با توجه به تشدید این پدیده تنش زا در جامعه ایرانی در سالهای گذشته (و به ویژه ماه های اخیر) این وجوه از سلامت اجتماعی وخیم تر شده اند.
جان کلام آنکه ، توسعه نیازمند بستری است تا در آن آحاد شهروندان، جامعه ای را که در آن زندگی می کنند پویا و اصلاح پذیر ببینند، باور داشته باشند که جامعه ظرفیت پذیرش ایده ها و ابتکارات آنها را دارد. با یکدیگر احساس همبستگی کرده و همدیگر را قبول داشته و به یکدیگر مهر بورزند.
در غیر این صورت امید به توسعه خیالی بیش نیست و این همان اتفاقی است که در کشور ما افتاده است.
مقاله فوق در صفحه اول روزنامه اعتماد 22 دی ماه به چاپ رسیده است.