چرا نظام سلامت آبستن وقایع تلخ است؟

 مقاله زیر در روزنامه اعتماد 24 مرداد ماه به چاپ رسیده است.

سردبیر محترم روزنامه اعتماد 

باسلام، 

مقاله مندرج در شماره 5548 مورخ پانزدهم مرداد ماه آن روزنامه وزین با عنوان "بیش ازپنجاه درصد پزشکان متخصص سهمیه‌ای هستند" و ابراز نگرانی در خصوص آینده نظام سلامت کشور شایسته تقدیر است. با وجود این، ملاحظات دیگری نیز وجود دارد که این نگرانی را به شدت افزایش داده و بیم آن می رود که در آینده شاهد فروپاشی این سیستم باشیم. 

 چند روز پیش بود که رئیس محترم نظام پزشکی کشور از وضعیت مهاجرت پرشتاب پزشکان، روند رو به کاهش کیفیت آموزش پزشکی، کمبود نیروهای تخصصی در برخی رشته ها به علت عدم تمایل به تحصیل در آنها، عدم اشتغال بیست هزار پزشک عمومی در حوزه سلامت و ... خبر داد و پیش بینی کرد که به زودی آنها که توانایی مالی داشته باشند برای درمان‌های ضروری به کشورهای دیگر خواهند رفت. چرا چنین شد؟

 معتقدم انسداد سیاسی در حوزه سیاستگذاری بهداشت و درمان یکی از عوامل مهم بوده و تداوم این وضعیت باعث بروز عوارض ناگواری در آینده خواهد شد. 

 گریم گیل در کتاب خود با عنوان پویایی دموکراسی سازی، انسداد سیاسی را این گونه تعریف می کند:

"ساختار و شیوه عملکردی که هیچگونه ضدیت و مخالفتی را تحمل نمی‌کند. امکان بروز مخالفت نیست. ساز و کارهای حل مشکل با رضایت همه احزاب یا گروه‌های ذی‌نفع هم وجود ندارد. منافع گروه‌های مختلف مردم توسط نهادها و سازمان‌ها نمایندگی نمی شود و افرادی که صاحب قدرت نیستند از تصمیماتی که گرفته می شود رضایت ندارند. وضعیتی که مردم ناراضی اند اما راهی برای حل اختلاف و پیدا کردن راه حل هم وجود ندارد."

 متاسفانه روند این گونه انسدادها در حوزه تصمیم سازی نظام سلامت رو به افزایش است. 

چرا روند توسعه در کشور نزولی شده؟ چگونه وضعیت امید سیاسی بر سلامت اجتماعی در کشور تاثیر می‌گذارد؟

طبق گزارش سازمان ملل متحد، مقدار شاخص توسعه انسانی (یکی از مهمترین مقیاسهای میزان توسعه در سطح بین المللی)  در ایران برخلاف بسیاری از کشورها از سال 2017 تا کنون هر ساله رو به کاهش بوده است. 

در آسیب شناسی این قضیه عوامل متعددی دخیل هستند که یکی از مهمترین آنها بحران سلامت اجتماعی در کشور است. 

 طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامت از سه جزء جسمی، روانی و اجتماعی تشکیل شده است. 

در خصوص سلامت جسمی و روانی بسیار گفته و نوشته شده اما سلامت اجتماعی حوزه جدیدی از دانش سلامت است و پژوهشهای  اندکی به آن پرداخته اند. 

تا کنون تعاریف متفاوتی در این خصوص ارایه شده ولی شاید یکی از بهترین آن ها این باشد که سلامت اجتماعی یعنی قضاوت هر فرد درباره  کیفیت روابطش با سایرین، جامعه ای که در آن زندگی می کند و جهان هستی.

 دانشمندان حوزه سلامت برای اجتناب از کلی‌گویی و شرح این معنا، سلامت اجتماعی را مشتمل بر پنج بخش زیر می دانند: 

چرا نمی توانیم برای خلاصی ماهان منتظر بمانیم؟

شنیده بودند علاقه مندم به آزادی دانشجویان کمک کنم. حدود بیست سال سن داشتند. خسته، شکسته ، بدحال ولی مرد و مسئول به نظر می آمدند. پیش از این، ماهان یک روز و دوستش هجده روز در بازداشت بودند. 

تو گویی بار بیش از پنجاه هزار نفر از هم دانشگاهی هایشان را به دوش می کشیدند. به دنبال آزادی حدود بیست  نفر از دانشجویان بازداشتی بودند. به همین خاطر هم بود که برای پیگیری کار دوستانشان حاضر شده بودند که از دانشگاه مجاور نزد من بیایند. 

💠 ماجرا را شرح دادند. از برخوردهای خشونت باری که با آنها و همکلاسی هایشان در پردیس دانشگاه شده بود سخنهایی گفتند که تا چند روز از شنیدنش گیج و منگ بودم. دل خوشی از بسیجی ها و لباس شخصی ها نداشتند. 

گوش می دادم و در همین حین خاطراتم را از دانشگاه یورک مرور می کردم. در ذهن نشاط، شادابی، خوشحالی و در عین حال خامی و ناپختگی دانشجویان کانادایی را با این فرزندانم مقایسه می کردم. 

💠 جایگاه تشکیلاتی شورای صنفی را از پایین به بالا مرور کردیم. مطمئن شدم که ماهان منتخب هفده شورای صنفی دانشکده‌های مختلف دانشگاه تهران است. گفتم شما را درک می کنم. 

بخش هایی از کتاب "چرا نمی توانیم منتظر بمانیم؟" از مارتین لوترکینگ را برایشان نقل کردم. آنجایی که او از سفیدپوستان اصلاح طلب و میانه رو به سختی انتقاد می‌کند و می‌گوید:

"آنها همان‌هایی هستند که صلح کاذب که به معنی نبود تنش است را  به صلح راستین که به معنی وجود عدالت است ترجیح می دهند. همواره می گویند با آرمانی که در پی اش هستید موافقیم اما با روش اقدام عملی تان موافق نیستیم ... با تصویری افسانه‌ای از زمان زندگی می‌کنند و همواره به سیاهان سفارش می کنند منتظر زمانی مناسب تر بمانید."

💠 گفتم احتمالا شما هم مثل لوترکینگ من را مشابه یکی از آن سفید پوستان می بینید. اما من انقلابی نیستم.  یک بار این تجربه را در سال پنجاه و هفت داشته‌ایم.  در جایی که نقشه راهی موجود نیست انقلاب کنیم تا حکومت را تحویل چه کسانی بدهیم؟ پس یگانه راه برون رفت از این بحران را اصلاحات می دانم. 

💠 خاطره ای برایشان تعریف کردم اما برای اولین بار بخشی از آن را سانسور کردم. چون نتوانستم بگویم که این خاطره را از عضویت در بسیج دارم. 

گفتم برای آینده این مملکت به وجود شما نیازمندیم و الان هزینه انسانی اعتراضات کف خیابانی سنگین است. گفتم اگر به دنبال آزادی دوستانتان هستید من هستم. توافق کردیم. جلسه‌ای را با یکی از اساتید خوشنام و ذی‌نفوذ برایشان هماهنگ کردم. 

اما ماهان به جلسه نرسید. خبر رسید که ربوده شده. چند روز قبل مطلع شدم که به مادرش از زندان پیغام داده که به بچه ها بگو تا کاری برایم بکنند. 

💠 آری، باید کاری کرد. نباید در قبال این وظیفه شناسی و احساس مسئولیت بی تفاوت بود. به همین دلیل است که نمی توانیم منتظر بمانیم.   

💠ماهان گچ پزان عیدگاهی، دانشجوی روانشناسی دانشگاه تهران و برنده مدال طلای المپیاد ادبی است.

در ضرورت تدوین سند ملی پیشگیری از خشونت جمعی

در کشور عجیبی زندگی می کنیم. چند سال قبل بود که به پیشنهاد ایران، قطعنامه جهان علیه خشونت و افراط گرایی در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید و موفقیتی سیاسی برای جمهوری اسلامی در عرصه جهانی کسب شد. 

حال دوباره در این خصوص توجه جهانیان به ما جلب شده، جایی که طی هفته های اخیر یکی از کانونهای وقوع خشونت های عریان بوده است. 

💠 در این نوشتار قصد ندارم تا به ریشه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این تعارض بین قول و رفتار در جامعه ایرانی بپردازم بلکه می خواهم به این سوال پاسخ دهم که چرا به تدوین سند ملی پیشگیری از خشونت جمعی نیازمندیم؟

💠 سازمان جهانی بهداشت خشونت را به سه دسته کلی تقسیم می کند:

متوجه خود (خودکشی و خودآزاری)، بین دو یا چند فرد (در خانواده و یا در جامعه) و جمعی.

 همچنین این سازمان، خشونت جمعی را استفاده ابزاری از خشونت به وسیله افراد عضو در گروهی خاص بر علیه افراد گروهی دیگر با مقاصد سیاسی، اقتصادی و یا اجتماعی تعریف می کند. 

 💠 ده سال قبل بود که به دعوت سازمان جهانی بهداشت، حدود 300 تن از صاحب‌نظران بین المللی جمع شده و نسبت به تدوین برنامه عملیاتی کمپین پیشگیری از خشونت اقدام کردند. 

یکی از پیشنهادات مهم این مجمع تدوین سند ملی پیشگیری از خشونت به تمامی کشورها بود. 

نکته ای که برخی از کشورها همچون کلمبیا که زمانی نماد خشونتهای جمعی تلقی می شد از آن تبعیت نموده اما پاره‌ای دیگر همچون ایران آن را مسکوت گذاردند. 

مرثیه ای به نام تنظیم خانواده در ایران

پروکروستس شخصیتی در افسانه های یونان است  که برای استراحت میهمانان خود تخت خاصی در نظر گرفته بود. 

اگر قد آنها از طول تخت کوتاه تر بود باید آنقدر  کشیده می‌شدند تا هم طول تخت شوند و اگر از تخت بلند تر بودند پاهایشان را می بریدند تا از تخت بیرون نزند. 

💠 در بحبوحه اخبار تکان دهنده روزهای اخیر همچون گزارش سازمان آمار از رکورد نرخ تورم 54 درصدی در تیرماه 1401 ، تشدید فشارها بر بانوان به وسیله گشت‌ ارشاد، افزایش یک شبه قیمت انواع دارو تا 30 درصد تحت لوای طرح پرحاشیه دارویار، اتفاق دیگری هم در حوزه سلامت افتاده که جامعه پزشکی را ملتهب نموده  و آن ابلاغ دستورالعملی از سوی وزارت بهداشت است که در آن شاغلین حرف پزشکی به حبس، جزای نقدی و ابطال پرونده تهدید شده و اداره کل بازرسی وزارت بهداشت، برای پیگیری تخطی متخلفان به خط شده است. 

شتاب نکنید. این تمهیدات برای ریشه‌کنی فساد، ارتقای سلامت ایرانیان و یا انجام انبوه وظایف روی زمین مانده وزارت بهداشت اندیشیده نشده‌اند، بلکه در چارچوب اجرایی ساختن طرح سال قبل مجلس شورای اسلامی با عنوان جوانی جمعیت و حمایت از خانواده بسیج شده‌اند.