اشتباهات اصلاح طلبان یا معایب ساختاری در حاکمیت

✍️ پیمان سلامتی

 استاد پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران

جناب آقای عباس عبدی در مقاله مندرج در صفحه اول شماره 5844 مورخ پنجم شهریورماه 1403 روزنامه اعتماد با عنوان " سخنی با جناب آقای خاتمی" مقاله ارزشمندی را نگاشته و از سایرین جهت اظهار نظر دعوت به عمل آورده بودند که یادداشت زیر را در اختیار هیئت تحریریه روزنامه قرار دادم.

با توجه به پیگیری به عمل آمده چون روزنامه بنابه دلایلی از چاپ نوشته اینجانب معذوراست لذا آن را در اینجا و در کانال خود به اطلاع عموم می رسانم.   

💠  آقای عبدی خطاب به آقای خاتمی به نقد جبهه اصلاحات پرداخته و با طرح این موضوع  که "ما وارد وضعیت تازه ای شده ایم و ... نیروی سیاسی در وهله نخست و پیش از هر چیز باید درک و تحلیلِ روشنی از تحولات داشته باشد" از اصلاح طلبان به عنوان "یکی از مهم‌ترین نیروهای سیاسی" موجود خواسته است که در "دوران وفاق" با استفاده از "این فرصت تاریخی" به "اصلاح روشها و رویکردهای غلط" خود بپردازند.

💠 اگرچه اینجانب با برخی گزاره های فوق همدلم اما معتقدم مشکل اصلی اصلاح طلبان در روشها و رویکردهایشان نیست بلکه مربوط به ساختارهای معیوبی است که در حاکمیت ما شکل گرفته و آنها در این فرصت پیش آمده باید بر این نقاط بحران ساز تمرکز کنند. 

پزشکیان و نیاز به یک رویکرد بنیادین: سیاست زدایی از سلامت

💠 منتشر شده در روزنامه اعتماد ۲۷ تیر ماه

✍️ پیمان سلامتی

استاد طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران 

حال نظام سلامت اصلا خوب نیست. اخیرا رئیس سازمان نظام پزشکی کشور از وضعیت مهاجرت پرشتاب پزشکان، روند رو به کاهش کیفیت آموزش پزشکی، کمبود نیروهای تخصصی در برخی رشته ها به علت عدم تمایل به تحصیل در آنها، عدم اشتغال بیست هزار پزشک عمومی در حوزه سلامت و ... خبر داد و پیش بینی کرد که به زودی بیمارانی که توانایی مالی داشته باشند برای درمان‌های ضروری به کشورهای دیگر خواهند رفت. 

در سال های اخیر نیز خودکشی منجر به فوت تعداد زیادی از همکاران جوان جامعه پزشکی، نظام سلامت را شوکه کرده و شاخص دیگری برای انبوه مشکلات انباشت شده در این حوزه  است. 

💠 حال که در ایامی هستیم که دفتر رئیس جمهور منتخب در حال بررسی برنامه های مختلف جهت ساماندهی به وضع آشفته نظام سلامت است لازم دیدم موضوعی که به نظر مغفول واقع شده است را یادآوری کنم: سیاست زدایی از حوزه سلامت

💠 رودلف ویرشو پزشک آلمانی و یکی از پیشگامان حوزه پزشکی اجتماعی بیش از یکصد سال پیش گفت: همه بیماری ها دو علت دارند: پزشکی و سیاسی.

سال گذشته مقاله ای در مجله  BMC Medicine  که از مجلات معتبر پزشکی است چاپ شد که در آن برنامه واکسیناسیون کرونای چند کشور منطقه مقایسه شده بود. 

پژوهشگران با استفاده از روشهای موثق علمی نشان دادند که اگر ایران الگوی واکسیناسیون بحرین را پیش می گرفت از مرگ حدود 75,000  نفر و اگر الگوی ترکیه را اتخاذ می کرد از مرگ 50,000   نفر اجتناب می شد. 

خودکشی دستیاران پزشکی: چه باید کرد؟

💠 مقاله زیر در صفحه اول روزنامه اعتماد ۲۴ دی ماه به چاپ رسیده است.

شاید بتوان هفته گذشته را مرگبارترین هفته برای پزشکان شاغل در بیمارستان‌های دانشگاهی نامید. 

خود کشی منجر به فوت سه نفر از دستیاران (رزیدنت‌های) پزشکی کشور طی هفته و به طور مشابه مرگ خودخواسته و رو به فزونی ده‌ها تن از همکاران جوان جامعه پزشکی در سالیان اخیر، صدمات هولناکی بر بدن نیمه جان جامعه پزشکی کشور وارد آورده که زخم ناشی از آن قابل ترمیم نیست. 

💠 متاسفانه حاکمیت و به ویژه مسئولین حوزه پزشکی با بی اعتنایی به مشکلات انباشت شده نظام سلامت، معرکه ای از فقر و مشکلات معیشتی، تعرفه‌ها و پرداخت‌های ظالمانه، فشار و استرس کاری، ضرب و شتم در حین خدمت، تهدید از سوی بیمار و یا همراهان وی، متهم شدن به قصور پزشکی، احضار مکرر به سیستم قضایی، احساس نابرابری‌های اجتماعی، روند رو به افول کیفیت آموزش پزشکی، مشاهده سونامی مهاجرت اساتید، پزشکان، همکاران و دانشجویان به خارج از کشور و ... را برای پزشکان جوان رقم زده  و آنها را به فاز ناامیدی و یأس از آینده شغلی خود و در نتیجه پیامدهای بعدی آن همچون انصراف از ادامه تحصیل، تغییر شغل به مشاغل غیر پزشکی، ترجیح بیکاری بر اشتغال، مهاجرت و در فجیع ترین حالت، خودکشی سوق داده اند.

💠 حال چه باید کرد؟ 

تولید علم در ایران: مرجعیت علمی یا توهم دانایی

 مقاله زیر در صفحه اول روزنامه اعتماد 13 شهریور ماه به چاپ رسیده است.      

                                                                                                                         

"جهش بزرگ به پیش" نام مجموعه برنامه‌های حزب کمونیست چین به رهبری "مائوتسه دونگ" در سال 1958 بود که با هدف رونق تولید صنعت و به ویژه افزایش کیفیت و کمیت فولاد در آن کشور اجرایی شد. 

این برنامه ها آنقدر غیر کارشناسی بودند که امروز از آنها به عنوان عبرت‌های بزرگ در سیاست‌های اشتباه اقتصادی-اجتماعی حکومتها یاد می‌شود.

  به عنوان مثال، حزب کمونیست تصمیم گرفت تا جهت رقابت با کشورهای غربی هرگونه حمایت را از شهروندان انجام دهد تا تولید فولاد به کارخانه‌ها محدود نبوده و کوره‌های تولید این محصول در هر کجا شکل گیرد. 

بدین ترتیب، روستاییان و کارگران بی‌سواد با تبدیل مزارع و کارگاه‌ها به کوره‌ها و سوزاندن هرگونه درخت، چوب، وسایل و حتی در و پنجره‌های ساختمانی تبدیل به تولید کنندگان فولاد شدند تا از مشوق‌های دولتی بهره‌مند شوند. 

اما چند سالی طول نکشید تا "جهش بزرگ به پیش" فاجعه انسانی قحطی چین با مرگ حداقل 15 میلیون انسان را رقم زد.

  هفته گذشته را با نام هفته دولت پشت سر گذاشتیم و در این میان بار دیگر مسئولان وزارتخانه‌های علوم و بهداشت با استناد به تعداد مقالات چاپ شده علمی-پژوهشی در کشور از موفقیت در کسب مرجعیت علمی در منطقه و رتبه پانزدهم جهانی در تولید علم در دانشگاه‌ها سخن گفتند. 

چند ماه قبل نیز رئیس جمهور عنوان کرد:

"رتبه پانزدهم تولید علم در جهان از افتخارات ایران اسلامی است."

از طرف مقابل شاهد هستیم که بسیاری در خصوص عملکرد موفق دانشگاه ها ابراز تردید کرده به طوری که تیتر اول روزنامه اعتماد مورخ دوازدهم شهریور ماه از "جایگزینی شبه علم به جای علم" در دانشگاه‌ها خبر می‌دهد. 

چگونه این تعارض قابل توجیه است؟

 معتقدم دانشگاه های کشور با سیاستگذاری های اشتباه از ریل توسعه خارج شده و یکی از این سیاستهای اشتباه تقلیل موضوع تولید علم به چاپ مقالات علمی-پژوهشی به عنوان شاخص مرجعیت و توسعه علمی است.  

گسترش فقر در جامعه یکی از دلایل افزایش کشته های حوادث ترافیکی

 مقاله زیر در صفحه اول روزنامه اعتماد 31 مرداد ماه به چاپ رسیده است.

طبق آماری که سازمان پزشکی قانونی چند هفته قبل منتشر کرد متأسفانه تلفات ترافیکی سالیانه به عدد 19,237  نفر رسیده و با افزایش چشمگیر 16 درصدی نسبت به سال قبل مواجه بوده ایم. 

این فاجعه در حالی اتفاق افتاده که تعداد کشته های ترافیکی در اکثر کشورهای جهان رو به کاهش بوده و در برخی از آنها به صفر نزدیک شده است. چرا چنین است؟

 معتقدم عوامل متعددی در این موضوع دخیل اند که یکی از مهمترین آنها گسترش فقر در جامعه است. 

 طبق گزارش رسمی وزارت رفاه، فقر در ایران گسترش زیادی یافته، به شکلی که از هر سه ایرانی، یک تن زیر خط فقر زندگی می‌کند. 

همچنین آخرین گزارش بانک جهانی اشاره می کند که درآمد سرانه ایرانیان به شدت کاهش یافته، به شکلی که، جایگاه ایران در تقسیم بندی چهارگانه درآمدی کشورها از درجه دوم  (Upper-middle income) به درجه سوم (Lower-middle income)  سقوط کرده است.

 حدود 40 سال قبل یکی از محققان برجسته بین المللی روشی را برای تجزیه و تحلیل حوادث ارایه داد که به نام خود وی ماتریس هادون (Haddon’s Matrix) نامگذاری شد. 

در این تقسیم‌بندی عوامل بروز حوادث به چهار بخش انسان، وسیله، محیط فیزیکی و شرایط اجتماعی تقسیم می شوند. 

به طور نمونه، برای حوادث ترافیکی این عوامل به ترتیب به صورت راننده، خودرو، جاده (و شرایط آب و هوایی) و در بخش شرایط اجتماعی با مؤلفه‌هایی از قبیل فقر، وضعیت فرهنگ رانندگی در جامعه، میزان تبعیت مردم از قانون و سطح کارآمدی پلیس تعریف می‌شود.